Profilaktyka zdrowotna to różne działania mające na celu przeciwdziałanie chorobom. Profilaktyka jest szczególnie istotna w walce z licznymi chorobami cywilizacyjnymi, które stanowią główny czynnik przedwczesnych zgonów w krajach wysoko rozwiniętych, jak i rozwijających się. Choroby cywilizacyjne to choroby społeczne, które nie są wywołane patogenami, takimi jak bakterie czy wirusy, a zmieniającym się trybem życia, ze względów na rozwój cywilizacji. Jak wygląda skuteczna profilaktyka zdrowotna chorób cywilizacyjnych?
Główne przyczyny chorób cywilizacyjny?
Choroby społeczne są spowodowane szybkim rozwojem cywilizacyjnym, zmianą trybu życia, czy wzrostem zanieczyszczenia środowiska. Czynniki wpływające na rozwój chorób społecznych można podzielić na dwie grupy:
Bezpośrednie – wynikające z naszych nawyków, takich jak stosowanie używek, zła dieta, czy zbyt mała ilość ruchu, czy mała ilość snu oraz odpoczynku.
Pośrednie – to czynniki niezależnie od nas, do których zalicza się zanieczyszczenie środowiska, szybkie uprzemysłowienie miast, degradacja środowiska naturalnego, hałas, czy też stres.
Mianem chorób cywilizacyjnych, czy też społecznych określamy choroby:
Sercowo-naczyniowe – liczba zgonów w Polsce w wyniku tych zaburzeń przekroczyła w 2020 roku ponad 200 tys.
Choroby przewodu pokarmowego – mogą prowadzić do rozwoju nowotworów, zazwyczaj są wynikiem złego trybu życia i złej diety. Zalicza się do nich wrzody żołądka oraz dwunastnicy, refluks, zaparcia, oraz biegunki, choroby jelit.
Otyłość – ponad 30% polskiego społeczeństwa cierpi na otyłość, a 58% ma nadwagę. Zaburzenia te są źródłem wielu poważnych chorób między innymi miażdżycy oraz cukrzycy.
Cukrzyca – prawdopodobieństwo zachorowania na cukrzycę wzrasta wraz z wiekiem, co więcej choroba ta pojawia się u coraz młodszych osób. Obecnie cukrzyca typu II jest zdiagnozowana u ponad 3 mln Polaków, szacuje się jednak, że wiele przypadków jest niezdiagnozowanych.
Nowotwory – co roku diagnozowanych jest 160 tys. nowych przypadków zachorowań, a umiera aż 90 tys. chorych. Wiąże się to z faktem, że nawet 70%-80% przypadków zgłaszanych jest zbyt późno, kiedy choroba jest już mocno zaawansowana, co znacznie zmniejsza szansę na jej wyleczenie.
Jak więc o siebie zadbać, by przeciwdziałać chorobom cywilizacyjnym?
Podstawowe badania profilaktyczne – co obejmują?
Większości chorób cywilizacyjnych można skutecznie leczyć, jeśli zostaną szybko wykryte. Właśnie dlatego badania kontrolne w profilaktyce zdrowotnej są tak istotne. Wielu lekarzy podkreśla, że takie badania powinny robić nawet osoby młode przynajmniej raz na kilka lat, a najlepiej raz na rok. Pobranie krwi umożliwia wykrycie na wczesnym etapie rozwoju takich chorób jak miażdżyca, czy cukrzyca i skutecznie im przeciwdziałać zmianą trybu życia. By walczyć z chorobami społecznymi, potrzebna jest kompleksowa opieka medyczna, którą oferuje https://www.dcg.wroclaw.pl/.
Profilaktyczne badania krwi obejmują:
- Morfologię;
- Poziom cukru;
- Kreatyninę i mocznik – wskaźniki funkcji nerek;
- ASPAT i ALAT – enzymy wątrobowe;
- Lipidogram – profil lipidowy obejmuje poziom cholesterolu oraz frakcje HDL („dobrego cholesterolu”) oraz LDL („złego cholesterolu”), badania te umożliwiają wczesne wykrycie zmian miażdżycowych;
- OB. – umożliwia wykrycie przewlekłych stanów zapalnych;
Dodatkowo należy wykonać ogólne badania moczu, które umożliwia nie tylko sprawdzenie funkcji nerek, ale również ogólnej kondycji organizmu. A podczas wizyty lekarskiej skontrolować ciśnienie krwi.
Kobiety powinny również pamiętać o corocznym badaniu ginekologicznym i pobraniu cytologii.
Badania profilaktyczne u osób po 40 roku życia
Wraz z wiekiem nasze ciało się starzeje, zachodzą zmiany hormonalne, spada kondycja, a prawdopodobieństwo zachorowania na choroby cywilizacyjne wzrasta. Dlatego po ukończeniu 40 roku życia badania krwi, moczu, czy ciśnienia warto wykonywać chociaż raz na rok. Badania profilaktyczne powinny jednak rozszerzone.
Kobiety po 40 powinny pamiętać o regularnych wizytach u ginekologa, by wykonać USG narządów rodnych oraz cytologię. Badania krwi należy rozszerzyć o poziomy hormonów tarczycy, które stają się częstą dolegliwością kobiet po 40. Panowie zaś muszą zacząć regularnie badać gruczoł krokowy, by uniknąć rozwoju nowotworów prostaty.
Po 50 zaleca się również wykonanie kolonoskopii, w celu eliminacji nowotworu jelita grubego.
Osoby, które z powodów chorób przewlekłych lub obciążeń genetycznych mają zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania na raka, takie badania kontrolne powinny zacząć wykonywać wcześniej oraz przeprowadzać je raz a rok.
Jak dbać o zdrowie każdego dnia?
Profilaktyka chorób społecznych to również nasze codzienne działania i nawyki. By cieszyć się zdrowiem i kondycją przez długie lata, należy całkowicie zrezygnować z palenia, a alkohol ograniczyć do minimum.
Niezbędne jest również trzymanie się zasad zdrowego żywienia. Przede wszystkim codzienne posiłki powinny zawierać dużą ilość warzyw oraz owoców. Według zaleceń Instytutu Żywienia i Żywności warzywa oraz owoce powinny stanowić połowę tego, co jemy. Zarazem należy ograniczyć spożywanie cukru, czy żywności wysoko przetworzonej. Zmniejszyć ilość spożywanego mięsa oraz produktów zbożowych.
Całość należy uzupełnić dawką codziennego ruchu, której minimum dla naszego organizmu to 30 minut intensywniejszej aktywności fizycznej, takiej jak jazda na rowerze, gimnastyka, czy taniec. Można również ją zastąpić godzinnym spacerem.
Tylko świadomość zagrożeń i zmiana naszych nawyków da nam szansę zapanować nad coraz większą śmiertelnością wywołaną chorobami cywilizacyjnymi.